Dat klokkenluiders een groot probleem hebben, wisten de initiatiefnemers van GeenDoofpot al lang. Dat was ook de reden om het platform te starten. Wat de initiatiefnemers niet wisten, is dat het aantal problemen zó groot is. GeenDoofpot is recentelijk geconfronteerd met een tsunami van klokkenluiders die zich aanmelden.
Inmiddels gaat de teller van het aantal gemelde zaken gestaag richting de zeventig. Ons onderzoeksteam heeft nog niet alle zaken inhoudelijk kunnen beoordelen. Evenmin heeft het alle klokkenluiders al kunnen spreken. Van de circa dertig zaken die inmiddels beoordeeld zijn, zal GeenDoofpot er ongeveer 25 oppakken. Een aantal betrokkenen heeft van ons al een plan van aanpak ontvangen ter goedkeuring. Zonder instemming van de klokkenluider doen wij namelijk niets.
Voor de overige zaken moeten wij veelal nog meer informatie hebben en voeren wij gesprekken alvorens tot een plan van aanpak te komen. Door de vele meldingen kan het echter nog even duren voordat iedereen aan de beurt is.
Wat opvalt is dat er slechts een gering aantal meldingen is waar GeenDoofpot niets mee kan. Dat soort zaken betreffen bijvoorbeeld de vraag of GeenDoofpot recherchewerk kan doen of bepaalde geruchten kan onderzoeken: GeenDoofpot is geen recherchebureau en onderzoekt geen misdaden. In dit verband wijzen wij er nogmaals op dat wij ook geen zaken oppakken waarin er meningsverschillen bestaan over de interpretatie van wet- en regelgeving, of als het in essentie disputen betreft met een werkgever.
Platgewalst
Voor alle duidelijkheid: een klokkenluider is iemand die op zijn werk een misstand ziet van groot maatschappelijk belang, daar een melding over doet en geen gehoor vindt. De klokkenluider is dan in de volgende fase aangekomen. In het minst erge geval wordt hij van het kastje naar de muur gestuurd, maar meestal komt hij in de problemen.
De misstand is dan meestal al gebagatelliseerd. Er is zogezegd niets aan de hand; het heeft de aandacht; de melder moet niet zeuren. Als de misstand niet wordt aangepakt en de melder zich niet de mond laat snoeren, begint de ellende vaak pas echt. De klokkenluider staat alleen en de wederpartij trekt alle registers open.
Meestal wordt er in dat traject gedreigd en geïntimideerd. Vaak volgen er rechtszaken. De melder, die op juridisch gebied meestal onervaren is, wordt klemgezet en platgewalst. Hij verliest rechtszaken, wordt gepest, ontslagen, gepsychiatriseerd: je kan het zo gek niet bedenken of het gebeurt. Daarbij maakt het vaak niet uit of het een ambtenaar of werknemer van een bedrijf betreft: bij de rechter hebben de overheid en grote bedrijven vaak het voordeel van de twijfel.
Zelden krijgt een klokkenluider in dat stadium gelijk. De klokkenluider wordt meestal gezien als dader of wordt direct al slachtoffer. Als de klokkenluider uiteindelijk al gelijk krijgt, dan laat de rehabilitatie vaak nog lang op zich wachten. Als deze er ooit komt …
